To ότι οι καταλύτες των αυτοκινήτων περιέχουν πολλά μέταλλα που ανήκουν στην κατηγορία των πολύτιμων, δεν είναι γενικά γνωστό. Στα επικίνδυνα αυτά απορρίμματα κρύβονται υλικά που μπορούν να αποζημιώσουν εκείνους που θα τολμήσουν την ανακύκλωση των καταλυτών και δεν θα αρκεστούν στο πέταγμά τους σε κάποια μακρινή χωματερή…

Στους καταλύτες των αυτοκινήτων περιέχονται διάφορα μέταλλα της ομάδας του λευκόχρυσου και κυρίως τα ακόλουθα τρία: Λευκόχρυσος (Pt), Παλλάδιο (Pd) και Ρόδιο (Rh). Και τα τρία είναι ακριβά μέταλλα, με τιμές που παρουσιάζουν μεγάλη άνοδο. Π.χ. κατά το χρονικό διάστημα 1991-1995 η τιμή του λευκόχρυσου κυμάνθηκε μεταξύ των 340-460 $ την ουγκιά, και του παλλαδίου μεταξύ 80 και 178 $/ουγκιά.

Η διαχείριση των χρησιμοποιημένων καταλυτών είναι άρα σημαντική σε δύο επίπεδα:

1. Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, καθώς μπορεί να ανακυκλωθεί ολόκληρος ο καταλύτης και επομένως να μην επιβαρυνθεί καθόλου το περιβάλλον.
2. Σε οικονομικό επίπεδο, όσων αφορά τόσο την εξοικονόμηση φυσικών πόρων, όσο και την ανάκτηση των πολύτιμων μετάλλων που περιέχονται στους καταλύτες.

Είναι λοιπόν φανερό ότι η αποκομιδή και ανακύκλωση των καταλυτών, εκτός από το ότι θα λύνει ένα σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα, μπορεί να στηθεί έτσι ώστε να αποφέρει κέρδη!

Ας δούμε όμως τι χρειάζεται για την ολοκλήρωση μιας τέτοιας διεργασίας.

Για τη διαχείριση των χρησιμοποιημένων καταλυτών υπάρχουν δύο επιλογές:

1. Ανάκτηση των πολύτιμων μετάλλων. Τα μέταλλα προωθούνται για την παραγωγή νέων καταλυτών ή για άλλες χρήσεις
2. Αναγέννηση των καταλυτών και εκ νέου χρησιμοποίησή τους. Η αναγέννηση πολλές φορές δεν επιλέγεται, καθώς κρίνεται οικονομικά ασύμφορη.

Φυσικά, τα παραπάνω δεν είναι εύκολο να γίνουν. Απαιτείται υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία και προσοχή, γιατί οι χρησιμοποιημένοι καταλύτες περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις τοξικών υλικών, που είναι επικίνδυνα για τους ανθρώπους, αλλά και γιατί είναι εύκολο να συμβούν μηχανικά ατυχήματα, δηλητηριάσεις από την εισπνοή τοξικών αναθυμιάσεων, ανάφλεξη εύφλεκτων αερίων, που έχουν απορροφηθεί από τον καταλύτη και ανεξέλεγκτες αντιδράσεις κατά τη διάρκεια αφαίρεσης του καταλύτη από το αυτοκίνητο.

Στον ευρωπαϊκό χώρο υπάρχουν δίκτυα συλλογής και επεξεργασίας καταλυτών. Η Γερμανία ως χώρα παραγωγής αυτοκινήτων και διαθέτοντας εργοστάσια παραγωγής καταλυτών έχει αναπτύξει έναν μηχανισμό συγκέντρωσης και ανάκτησης των πολύτιμων μετάλλων και ανακυκλώσιμων υλικών των καταλυτών. Όμως, δυστυχώς, δεν συμβαίνει το ίδιο και στην Ελλάδα.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποια μονάδα συλλογής-ανακύκλωσης καταλυτών, αν και θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένα οργανωμένο δίκτυο συγκέντρωσης των απενεργοποιημένων καταλυτών, καθώς ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Υλικού διαθέτει κάποιες από αυτές :

• Υπάρχουν αποθηκευτικοί χώροι ασφαλείας με εξοπλισμό διακίνησης-μεταφοράς υλικών.
• Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο επιτρέπει την αποκλειστική διαχείριση άχρηστων υλικών του ευρύτερου δημόσιου τομέα γενικότερα.
• Υπάρχει σχετική εμπειρία σε διαδικασίες εκποίησης υλικών και σε μηχανισμούς απόσυρσης αυτοκινήτων.

Για να κατασκευαστεί βέβαια μια μονάδα ανάκτησης των στοιχείων των καταλυτών θα πρέπει να είναι βιώσιμη και οικονομικά συμφέρουσα. Από προηγούμενες μελέτες και με βάση τον ετήσιο διαθέσιμο αριθμό ανενεργών καταλυτών στον ελλαδικό χώρο, η δημιουργία μιας τέτοιας μονάδας δεν φαίνεται συμφέρουσα. Το συμπέρασμα αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να ανασταλεί η προσπάθεια ανάκτησης των πολύτιμων μετάλλων.

Ακόμη μια ανεξερεύνητη λοιπόν «περιοχή» απλώνεται γύρω από τους παλιούς καταλύτες, η οποία κρύβει κέρδη που δεν είναι απλώς περιβαλλοντολογικά, αλλά και οικονομικά.